Kilka tygodni wcześniej przedstawiliśmy przegląd światowego rynku farmaceutycznego. Tym razem chcielibyśmy opowiedzieć o trendach panujących w Europie Środkowej i Wschodniej, a konkretnie w krajach bałtyckich.
Wpływy wojny
Na region obecnie przede wszystkim wpływ ma wojna na Ukrainie. Przed wojną krajobraz Europy w 2022 roku był kształtowany przez pięć kluczowych obszarów polityki: transformacja cyfrowa opieki zdrowotnej, dostępność innowacji dla pacjentów, rozwiązywanie kwestii dotyczących niedoborów produktów, rosnące znaczenie ASV (kwestie z dziedziny ochrony środowiska, dobrobytu społecznego i zarządzania firmą) oraz poprawa bezpieczeństwa dostaw.
Po rozpoczęciu wojny kryzys na Ukrainie pogłębił nierówności. Oczywiste już teraz problemy staną się jeszcze bardziej wyraźne i pogłębią się. Już teraz obserwujemy skok popytu w Europie Wschodniej, wzrost kosztów dla producentów i kwot do zwrotu państwu, temu towarzyszą rosnące koszty w krajach ościennych i zakłócenia w badaniach klinicznych.
Inflacja i koszty energii gwałtownie rosną na większości głównych rynków, co będzie odczuwalne w całym przemyśle. Ponadto obserwujemy wycofywanie się firm zachodnich: pierwsze firmy międzynarodowe (Bristol Myers Squibb i Reckitt) opuściły rynek przekazując swoją działalność w Rosji podmiotom trzecim. Można się spodziewać, że inni pójdą w ich ślady.
Rosną koszty
Ponadto zmienia się również leczenie farmakologiczne i nowo wprowadzane produkty – ta dziedzina jest coraz droższa, bardziej ukierunkowana na jednostki – leki specjalistyczne zaczynają wyprzedzać leki tradycyjne i obecnie w krajach europejskich stanowią ponad połowę rynku pod względem wartości.
Pod względem kluczowych napędowych czynników wzrostu rynku farmaceutycznego (do 2030 r.) dominującym obszarem leczenia pozostaje onkologia. Podstawą innowacji jest komórka, gen i RNA, które mogą znaleźć zastosowanie w różnych dziedzinach leczenia. Najnowszy trend utrzymuje się – cyfrowa opieka zdrowotna odgrywa coraz ważniejszą rolę. Ponadto istnieje wiele możliwości w obszarach, w których nadal istnieją znaczne niezaspokojone potrzeby, np. choroba Alzheimera, Parkinsona i zaburzenia zdrowia psychicznego.
Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności (EGAD) znacząco wpłynie na budżety opieki zdrowotnej i rozwój. Całkowity budżet pakietu EGAD wynosi 672,6 mld. euro, z czego 312,6 to dotacje, które powinny zostać zrealizowane do 2026 roku.
Puls rynków krajów bałtyckich
Rynki bałtyckie odnotowały wzrost (+8,3%) w ciągu ostatnich pięciu lat. Rosnące kategorie – to leki specjalistyczne (+16%) i leki dostępne bez recepty (+16%).
Istnieje jednak duża przepaść między stosowaniem leków na Litwie, Łotwie i w Estonii oraz w krajach Europy Zachodniej. Ogólnie rzecz biorąc, otoczenie polityczne i trendy demograficzne (zwłaszcza starzejąca się i bogatsza społeczność) są korzystne we wszystkich krajach. Prawdą jest, że liczba ludności na Litwie i Łotwie zmniejszyła się o 4% z powodu ujemnego salda migracji i niskiego współczynnika dzietności.
Ogólna wartość rynku detalicznego w krajach bałtyckich wynosi około 1,88 mld. EUR, ale inflacja jest najwyższa od co najmniej dziesięciu lat i nadal rośnie.
Czym wyróżniają się kraje bałtyckie?
Rynek w krajach bałtyckich charakteryzuje się dominacją sieci: prawie wszystkie duże sieci mają własne marki i opracowują nowe produkty. Na Litwie znaczna część marek prywatnych jest rejestrowana przez podmioty niebędące dystrybutorami. Większość sieci posiada własne sklepy internetowe.
Kolejną cechą charakterystyczną jest również to, że rynek produktów ochrony zdrowia konsumentów jest w krajach bałtyckich bardzo rozwinięty, a klienci są bardziej skłonni wybrać wizytę w aptece niż u lekarza. Ponadto około 40% interakcji z przedstawicielami farmaceutycznymi odbywa się za pośrednictwem kanałów cyfrowych.
Na całym rynku w 2022 r. prognozowany jest trend ożywienia +11,3%, w 2023 r. – +4,5%. Prognozy rynku litewskiego na rok 2023 przewidują wzrost z 4,8% do 6,5%, estońskiego – z 5,5% do 9,1%, łotewskiego – z 1,5% do 3,1%.